بهرام - مریخ
|
|
|
پشت سر ما در منظومه شمسی یک جهان زیبای سرخ‌فام وجود دارد. نام این سیاره بهرام (به عربی مریخ و به لاتین مارس) و چهارمین سیاره از خورشید است. مریخ یا همان مارس به اسم یکی از خدایان جنگ در روم باستان نام‌گذاری شده است چون رنگ آن‌یک میدان جنگ خونین را به یاد می‌آورد. ستاره شناسان اولیه اعتقاد داشتند که خطوط تاریک و ضعیفی را بر سطح سیاره می‌بینند، برخی معتقد بودند این خطوط، کانال‌های مصنوعی ساخته‌شده بوده‌اند که به برخی از گمانه‌زنی‌ها در مورد زندگی هوشمندانه در مریخ منجر شد. بعدها این خطوط به‌عنوان توهم نوری مطرح شدند. در مأموریت‌های بدون سرنشین به این سیاره هیچ مدرکی از چیزی که کانال نامیده می‌شد به دست نیامد.
بااین‌حال هیچ عضوی در منظومه شمسی وجود ندارد که ما را بیشتر از مریخ تحریک کرده باشد. تا همین امروز مریخ برای زندگی فرازمینی بیشترین احتمال نامزدی را دارد. درواقع اعتقاد بر این است که سرچشمه شهاب‌سنگ‌هایی که اخیراً در قطب جنوب کشف‌شده‌اند از سیاره سرخ بوده است. ممکن است این سنگ‌های مریخی کهن دارای فسیل‌هایی از باکتری‌های کوچک باشند. اگر این موضوع درست باشد اولین شواهدی خواهد بود که وجود زندگی در دیگر سیارات به‌غیراز زمین را نشان می‌دهد.
|
|
|
سیاره سرخ
نام‌گذاری سیاره سرخ به دلیل رنگ قرمز درخشان آن است. علت این رنگ منحصربه‌فرد در سطح مریخ را باید در علم شیمی جستجو کرد. مریخ اتمسفری رقیق دارد که باعث می‌شود ترکیبات آهن اکسید شوند و اکسید آهن در صخره‌ها و شن‌ها به سیاره رنگی قرمز مایل به قهوه‌ای می‌دهد، به همین دلیل به‌درستی سیاره زنگ‌زده نامیده می‌شود.
ما در چند دهه اخیر در مورد مریخ اطلاعات زیادی کسب نموده‌ایم. چندین مأموریت فضایی بدون سرنشین برای کشف سیاره سرخ انجام‌شده است. چندین فضاپیمای مارینر در اواسط و اواخر دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی مدار سیاره را دور زده‌اند، دو فضاپیمای وایکینگ بر روی سطح سیاره نشسته‌اند و اولین تصاویر رنگی از این دنیای بیگانه را ارسال نموده‌اند. به‌تازگی فضاپیمای رهیاب مریخ (Mars Pathfinder) در مأموریت خود از این سیاره دیدن کرده است و یک وسیله نقلیه کوچک به اسم مریخ‌نورد سوجورنر (ساژرنر) سطح سیاره را مورد اکتشاف قرار داده و برجسته‌ترین تصاویر را ارسال کرده است.
دانشمندان همچنان مجذوب مریخ هستند چون شبیه‌ترین سیاره به زمین می‌باشد. برخی از آنها اعتقاددارند امکان مهاجرت به مریخ در آینده‌ای نه‌چندان دور وجود دارد. اگر این سیاره به‌طور کامل مرده نباشد می‌تواند نامزدی برای زندگی بشر در آن باشد. این فرآیند شامل استفاده از مفاهیم بیولوژیکی و شیمیایی مختلف برای ساختن سیاره‌ای گرم‌تر و اتمسفری مهمان‌نوازتر می‌باشد تا انسان بتواند در آن زندگی کند.
ویژگی‌های مریخ
مریخ یک سیاره کوچک صخره‌ای می‌باشد که اندازه آن حدود نصف زمین است. هرچند که کوچک است ولی سیاره بزرگ‌ترین‌ها است. مریخ خانه بزرگ‌ترین آتشفشان شناخته‌شده در منظومه شمسی است. المپوس یک دهانه آتشفشانی غیرفعال است که ۱۵ مایل (۲۴/۱ کیلومتر) بالاتر از سطح مریخ ارتفاع دارد، سه برابر بلندترین کوه بر روی زمین یعنی اورست ارتفاع دارد و آن‌قدر بزرگ است که می‌توان آن را از روی زمین دید.
دیگر ویژگی غول‌پیکر سیاره سرخ دره والس مارینرس (Valles Marinares) است، مشابه دره گرند کنیون (Grand Canyon) بر روی زمین اما بسیار بزرگ‌تر، والس مارینرس ۳۰۰۰ مایل (۴۸۲۹ کیلومتر) در امتداد سطح مریخ کشیده شده است و عرض آن ۴۳۵ مایل (۷۰۰ کیلومتر) در عریض‌ترین نقطه می‌باشد. اگر این دره بر روی زمین قرار داشت به‌اندازه عرض ایالات‌متحده از ساحل تا ساحل امتداد داشت!
در طول زمستان در مریخ، قطب‌های این سیاره با ورقه‌های بزرگی از یخ آب پوشیده می‌شود. وجود چندین ویژگی شبیه به بستر رودخانه‌ها در مریخ این ایده را تقویت می‌کند که ممکن است زمانی بر روی مریخ آب جریان داشته است. جو رقیق مریخ عمدتاً از دی‌اکسید کربن تشکیل‌شده است. بادهایی با سرعت ۳۰۰ مایل (۴۸۲/۸ کیلومتر) در ساعت طوفان‌های غباری بزرگی را به راه می‌اندازند که به‌طور دائمی باعث فرسایش و تغییر شکل سطح سیاره می‌شود. باوجود متوسط دمای سطح ۶۰ درجه زیر صفر به نظر نمی‌رسد که مریخ خیلی مهمان‌نواز باشد اما اتمسفر رقیق و فراوانی آب باعث می‌شود که این سیاره نسبت به هرجایی دیگر در منظومه شمسی برای زندگی از شانس بیشتر نامزدی برخوردار باشد. مأموریتی باسرنشین به مریخ در دستور کار آینده قرارگرفته است. پس‌ازآن ما قادر خواهیم بود که بگوییم آیا سیاره سرخ واقعاً یک سیاره مرده است یا خیر.
| قطر | 6794 کیلومتر |
| تعداد قمر طبیعی | 2 |
| میانگین فاصله تا خورشید | 227940000 کیلومتر |
| دوره حرکت وضعی | 24/62 ساعت |
| دوره حرکت انتقالی | 687 روز |
| خروج از مرکز مداری | 0/093 |
| انحراف مداری | 1/85 درجه |
| انحراف محوری | 23/98 درجه |
| میانگین درجه حرارت سطح | 63- درجه سانتیگراد |
| ترکیب اصلی اتمسفر | دی اکسید کربن |
| فشار اتمسفر | 0/007 بار |
| عمق اتمسفر | 161 کیلومتر |
| قدر ظاهری | 2/01- |
| نام | ترتیب | قطر (کیلومتر) | دوره حرکت انتقالی | فاصله (کیلومتر) | سال کشف |
| فوبوس | 1 | 22/2 | 7/66 ساعت | 9/380 | 1877 |
| دیموس | 2 | 12/6 | 30/35 ساعت | 23/460 | 1877 |
تعاریف :
حرکت وضعی : چرخش یک سیاره به دور محور گردش خود.
حرکت انتقالی : چرخش یک سیاره بر روی مسیر بیضی شکل به دور خورشید.
انحراف مداری : فاصله زاویه بین صفحه مداری و یک صفحه دیگر، به عنوان صفحه مرجع (معمولا صفحه دایرة البروج یا صفحه استوای سماوی) است. در منظومه شمسی انحراف مداری به زاویه میان صفحه مداری سیارات و صفحه دایرةالبروج، می‌باشد.
دایرةالبروج : مسیر حرکت ظاهری سالانه خورشید نسبت به زمین، بر روی کره سماوی است. این دایره در حقیقت مدار حرکت انتقالی زمین را به دور کره خورشید مشخص می‌کند و در واقع طرح مدار زمین بر کره آسمان است یعنی دایره‌ای است که از تلاقی سطح مدار حرکت انتقالی زمین با کره آسمان که آن را اصطلاحاً فلک ثوابت نامیده‌اند پیدا می‌شود.
انحراف محوری : اصطلاحی در ستاره‌شناسی است و به زاویه بین محور چرخش اجسام و خط عمود بر صفحه مداری آنها گفته می‌شود. طی حرکت جسم در مسیر مداری خود، مقدار انحراف محوری تغییری نمی‌کند؛ اما خط انحراف سیاره در هنگام یک دور گردش کامل به دور خورشید در یک دایره و به میزان ۳۶۰ درجه حرکت می‌کند.
خروج از مرکز مداری : یکی از پارامترهای مداری است که بیانگر مقدار کشیدگی مدارهای بیضوی شکل می باشد. طبق قانون اول کوپلر مدار سیارات دایره ای نیست و بیضی است. برای نمایش شباهت این بیضی با دایره از واحدی استفاده می شود که به آن خروج از مرکز می گویند.
قدر ظاهری : مقیاسی عددی از روشنایی اجرام سماوی که از دید ناظر در زمین است که هرچه مقدار آن کمتر باشد نورانی تر است.
Mars
بهرام - مریخ - مارس
منبع : www.seasky.org
ترجمه کودک دانا
