دلقک ماهی اسلاریس (شقایق ماهی دلقک)
دلقک ماهی چهره معروف فیلم‌های «در جستجوی نمو» و «در جستجوی دوری» است که باعث شده به یکی از محبوب‌ترین ماهی‌های آکواریوم تبدیل شود. نمو و پدرش مارلین از دلقک ماهی‌های اسلاریس هستند که به آن‌ها شقایق ماهی دلقک یا دلقک ماهی فالز (کاذب – False) نیز می‌گویند. آن‌ها درون شقایق دریایی لانه‌های خود را می‌سازند به همین دلیل شقایق ماهی نامیده می‌شوند. ۲۸ گونه شقایق ماهی وجود دارد و آن‌ها رنگ‌های متنوعی مانند قرمز، زرد، سیاه، قهوه‌ای و رنگارنگ راه‌راه و شکل‌های متفاوتی دارند.
زیستگاه
دلقک ماهی‌های اسلاریس در دیواره بزرگ مرجانی در سواحل شرقی استرالیا و عمدتاً در اطراف انواع خاصی از شقایق دریایی زندگی می‌کنند. شقایق دریایی موجودی است که خود را به کف دریا وصل و از شاخک‌های خود برای جذب غذا استفاده می‌کند. شاخک‌های شقایق دریایی دارای سلول‌های گزنده هستند و اگر شکارچی یا طعمه آن‌ها را لمس کند از خود سم رها می‌کنند اما دلقک ماهی نگران آن‌ها نیست در حقیقت او در میان آن‌ها زندگی می‌کند زیرا روی بدن دلقک ماهی یک‌لایه از موادی تولید می‌شود که آن‌ها را در برابر سم محافظت می‌کند. دلقک ماهی بسیار با دقت شاخک‌ها را با قسمت‌های مختلف بدنش لمس می‌کند. این دو، رابطه همزیستی مسالمت‌آمیزی را شکل داده‌اند. شقایق از دلقک ماهی حفاظت می‌کند، شکارچیان شهامت نزدیک شدن به شاخک‌های گزنده شقایق دریایی را ندارند ولی دلقک ماهی درون این شاخک‌ها مخفی می‌شود، همچنین شقایق دریایی پس‌مانده غذای خود را برای دلقک ماهی مهیا می‌کند. شقایق دریایی نیز از بودن دلقک ماهی در اطراف خود منفعت می‌برد زیرا ماهی با خوردن انگل‌ها، میزبان خود را تمیز می‌کند، همچنین گاهی اوقات غذا را به درون شاخک‌های شقایق می‌آورد. معمولاً چندین دلقک ماهی یک شقایق میزبان را به‌عنوان خانه‌برمی گزینند.
اندازه و توصیف
اغلب دلقک ماهی‌های فالز (کاذب) نارنجی‌رنگ و دارای سه نوار سفید بر روی سر و بدن هستند، دور نوارهای سفید خطوط سیاه‌رنگ وجود دارد و دم آن‌ها گرد است. به‌طور میانگین بدنشان کمی بیش از ۳ اینچ (۸۸ میلی‌متر) طول دارد اما ممکن است تا بیش از ۴ اینچ رشد کنند.
رفتار
همه شقایق ماهی‌ها ازجمله دلقک ماهی‌ها دوجنسی هستند و همه به‌صورت جنس نر به دنیا می‌آیند. آن‌ها این توانایی را دارند که فقط یک‌بار خود را به جنس ماده تبدیل کنند اما هنگامی‌که تغییر ایجاد شد نمی‌توانند دوباره به جنس نر تبدیل شوند. گاهی اوقات این تغییر هنگام جفت‌گیری ایجاد می‌شود و ماهی بزرگ‌تر به جنس ماده تبدیل می‌شود.
این ماهی‌های اجتماعی در گروه‌هایی زندگی می‌کنند که توسط یک ماهی ماده غالب (حکم‌فرما) رهبری می‌شود، دومین ماهی بزرگ ماهی نر غالب است و دیگر ماهی‌های گروه، نرهای کوچک‌تر هستند. اگر ماده بمیرد نر غالب تبدیل به ماده می‌شود و جای او را می‌گیرد سپس بزرگ‌ترین ماهی بین نرهای کوچک‌تر، نر غالب گروه می‌شود.
طبق یک تحقیق انجام‌شده، دلقک ماهی‌ها با ایجاد صدا ارتباط برقرار می‌کنند، محققان می‌گویند پچ‌پچ کردن به حفظ رتبه و جایگاه در میان اعضای گروه کمک می‌کند. صدا می‌تواند یک استراتژی جالب برای پیشگیری از درگیری بین اعضای گروه باشد.
تخم‌گذاری و فرزندان
دلقک ماهی در یک سطح صاف بر روی تپه‌ای نزدیک شقایقی که در آن ساکن هستند تخم‌های خود را می‌گذارد. دلقک ماهی ماده بسته به نوع آن می‌تواند صدها یا هزاران تخم بگذارد. ماهی‌ها ۶ تا ۸ روز بعد از تخم بیرون می‌آیند تا آن هنگام دلقک ماهی نر از تخم‌ها حفاظت می‌کند. او هر تخمی که آسیب‌دیده باشد را می‌خورد. پس از شکسته شدن تخم‌ها، لاروها به بیرون شناور شده و حدود ۱۰ روز سرگردان می‌شوند. آن‌ها در ابتدا سفید یا شفاف هستند اما هنگام شروع به بالغ شدن به رنگ گونه خود درمی‌آیند. سپس در جستجوی شقایق میزبان از تپه پایین می‌آیند.
رژیم غذایی
دلقک ماهی‌ها همه‌چیزخوار هستند به این معنا که از هردوی گیاهان و گوشت تغذیه می‌کنند، آن‌ها معمولاً جلبک، زئوپلانکتون (جانوران ریز شناور در دریا)، کرم‌ها و سخت‌پوستان کوچک را می‌خورند اگرچه رژیم غذایی دلقک ماهی‌ها وابسته به نوع دلقک ماهی و مواد غذایی موجود در منطقه سکونت آن‌ها است. هنگامی‌که کوچک هستند درون شقایق دریایی میزبانشان می‌مانند و هنگامی‌که بزرگ‌تر می‌شوند برای جستجوی غذا به بیرون می‌روند اگرچه بیش از چند متر از شقایق دور نمی‌شوند.
شکارچیان دلقک ماهی
با توجه به‌اندازه کوچک دلقک ماهی، آن‌ها توسط تعدادی از شکارچیان صید می‌شوند اما گرفتن آن‌ها دشوار است چون به درون مکانی امن در شقایق دریایی عقب‌نشینی می‌کنند. انواع ماهی‌های بزرگ، کوسه‌ها و مارماهی‌ها شکارچیان اصلی دلقک ماهی در آب هستند اما درمجموع انسان بزرگ‌ترین تهدید برای دلقک ماهی است چون آن‌ها را برای نگهداری در آکواریوم و حوض صید می‌کنند.
وضعیت حفاظت
باوجود افزایش آلودگی اقیانوس‌های جهان و همچنین از بین رفتن ۱۵ تا ۳۰ درصد تپه‌های مرجانی جهان در یک نسل گذشته، دلقک ماهی اسلاریس از گونه‌های تهدید شده به‌حساب نمی‌آید زیرا آن‌ها در هر بار تخم‌ریزی، تخم‌های زیادی می‌گذارند، حتی اگر همه تخم‌ها تبدیل به ماهی نشوند بازهم شمار زیادی از تخم‌ها تبدیل به دلقک ماهی می‌شوند به این معنا که تعداد دلقک ماهی‌ها در حیات‌وحش بالا باقی می‌ماند.
برخی از نابودی‌های دلقک ماهی به دلیل صید آن‌ها جهت فروش است. طبق اظهارنظرها، از زمان نمایش فیلم «در جستجوی نمو» فروش دلقک ماهی سه برابر شده است. طرفداران حفاظت از محیط‌زیست نگران اثرات نمایش این فیلم هستند زیرا در برخی از مناطق جهت برآورده کردن تقاضا، صید آن بیش‌ازحد شده است. بسیاری از مردم بدون داشتن اطلاع درباره چگونگی مراقبت مناسب از دلقک ماهی، آن‌ها را خریداری می‌کنند. با الهام از فیلم اشاره‌شده صدها کودک، دلقک ماهی‌های خود را در توالت ریختند به امید اینکه آن‌ها آزاد شوند.
حقایقی دیگر
شقایق ماهی دلقک (Amphiprion ocellaris) دلقک ماهی کاذب (قلابی – False) نامیده می‌شود به این دلیل که آن‌ها به دلقک ماهی نارنجی (Amphiprion perculla) شباهت دارند. به گفته موزه تاریخ طبیعی فلوریدا چند تفاوت ظریف بین آن‌ها وجود دارد:
- شقایق ماهی دلقک دارای نوارهای سیاه باریک است درحالی‌که دلقک ماهی نارنجی دارای نوارهای سیاه پهن است که رنگ‌های سفید و نارنجی بدن را از هم جدا می‌کند.
- شقایق ماهی دلقک اغلب اندکی درخشندگی کمتر نسبت به دلقک ماهی نارنجی دارد.
- در هنگام دیدن سر از روبرو، سر شقایق ماهی دلقک صاف به نظر می‌رسد درحالی‌که در صورت دلقک ماهی نارنجی یک برآمدگی شبیه به یک قورباغه وجود دارد.
- چشمان شقایق ماهی دلقک نارنجی متمایل به خاکستری هستند و از واقعیت آن بزرگ‌تر به نظر می‌آیند. دلقک ماهی نارنجی دارای عنبیه نارنجی روشن است که باعث می‌شود چشمان کوچک‌تر به نظر آیند.
| نام علمی | Amphiprion ocellaris |
| خانواده | pomacentridae |
| زیستگاه | اقیانوس |
| وضعیت بقاء | کمترین نگرانی |
| رده | ماهی |
| طول عمر | ۶ تا ۱۰ سال |
| تغذیه | همه چیزخوار |
| سطح PH بهینه | ۸٫۴ – ۷٫۹ |
Clown Anemonefish
شقایق ماهی دلقک - دلقک ماهی اسلاریس
منابع :
ترجمه : کودک دانا دات آی آر
کوسه ببری شنی
اسب دریایی
ماهی پوفر
کوسه سفید بزرگ
مارلین آبی
